Μία παλιά λατινοαμερικάνικη ιστορία. Η Μεξικάνικη επανάσταση (ΙΙI)

Diego Rivera - The Uprising - 1931

   Στην προηγούμενη ανάρτηση είδαμε πως ο πρόεδρος Κάλες συνεχίζοντας να κινεί απο το παρασκήνιο τα νήματα των εξελίξεων έψαχνε τον υποψήφιο εκείνο που θα τον υπηρετούσε σαν βιτρίνα για την περίοδο 1934-1940. Διάφοροι ανταγωνιζόμενοι στρατηγοί και μέλη της ελίτ ... σπρώχνονταν για την θέση ... αλλά στο τέλος ο Κάλες επέλεξε έναν στρατηγό για τον οποίο όπως φαίνεται είχε την πεποίθηση οτι θα είναι ένας ακόμα "νομοταγής" ακολουθός του. Ηταν ο Λάζαρο Καρντένας. Ομως ο Κάλες ... έκανε λάθος. Αραγε στο ίδιο λάθος είχε πέσει και η μεξικάνικη αστική τάξη ?? 
   Ο Καρντένας ξεκίνησε την δράση του ενταγμένος σε ομάδα ζαπατικών την εποχή της ανατροπής του Μαδέρο. Αργότερα πέρασε στον στρατό του Βίγια και μετά την ήττα του πέρασε με το μέρος του Καρράνσα και των Συνταγματικών ανεβαίνοντας γρήγορα στην ιεραρχία. Για να κατανοήσουμε την δράση του Καρντένας μέσα στις επερχόμενες εξελίξεις της μεξικάνικης κοινωνίας στην δεκαετία του ΄30 ... πρέπει να ρίξουμε μια πιό γενική ματιά στην Λατινική Αμερική. 

   Στις περισσότερες χώρες της Λατινικής Αμερικής, στην διάρκεια του 19ου αιώνα πραγματοποιήθηκαν αστικές αντιαποικιοκρατικές επαναστάσεις που οδήγησαν στην εθνική ανεξαρτησία αυτών των χωρών. Επαναστάσεις που πραγματοποιήθηκαν υπο την ηγεσία και ηγεμονία της αναδυόμενης αστικής τάξης σε συμμαχία με την φτωχή αγροτιά. Οι εξελίξεις αυτές καθόρισαν την πορεία της καπιταλιστικής ανάπτυξης αυτών των χωρών ... στην οποία βέβαια συντέλεσαν οι επενδύσεις αγγλικών, γαλλικών και στην συνέχεια βορειοαμερικάνικων κεφαλαίων. Εκείνη την εποχή, μιά σειρά νοτιοαμερικάνικες χώρες (Αργεντινή, Χιλή, Βραζιλία) ... αποτέλεσαν χώρες ισχυρής προσέλκυσης μεταναστών ακόμα και απο χώρες της Ευρώπης (Ιταλία, Γερμανία). Στις αρχές του 20ου αιώνα, ο Λένιν κατέτασσε τις κυριότερες χώρες της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής ... στις χώρες ενδιάμεσου επιπέδου ανάπτυξης σε σχέση αφενός με τις μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και αφετέρου με τις αποικίες και τις μισοαποικίες. Απο την άλλη πλευρά θα ήταν λάθος να θεωρηθούν όλες οι χώρες της Λατινικής Αμερικής σαν μιά ενιαία ομάδα χωρών ... δεδομένου οτι σε όλη αυτή την γεωγραφική περιοχή υπήρχαν (και υπάρχουν) ... διαφορετικές ταχύτητες της καπιταλιστικής ανάπτυξης και συνεπώς διαφορετικοί βαθμοί εμπέδωσης του μονοπωλιακού χαρακτήρα του καπιταλισμού.
   Ενα κοινό χαρακτηριστικό, καθοριστικό των εξελίξεων σε όλη την περιοχή της κεντρικής και νότιας Αμερικής, ειδικά απο τις αρχές του 20ου αιώνα και μετά, ήταν το γεγονός πως η καπιταλιστική ανάπτυξη της περιοχής ... μοιραία θα συντελούνταν ... κάτω απο το στόμα του λύκου του βορειοαμερικάνικου μονοπωλιακού κεφαλαίου και τα νύχια της στρατιωτικής απειλής και της κυριαρχίας των ΗΠΑ. Είναι λοιπόν δεδομένο πως ... πολλές ιστορικές στροφές της λατινοαμερικάνικης καπιταλιστικής ανάπτυξης ... θα γινόταν με την προσκόλληση της ντόπιας αστικής τάξης στο αμερικάνικο κεφάλαιο, αλλά και πολλές απο αυτές μοιραία θα συντελούνταν μέσα απο την αμφισβήτηση των σχεδιασμών των ΗΠΑ στην περιοχή. Με λίγα λόγια ο λατινοαμερικάνικος "αντιιμπεριαλισμός" ... είναι ένα πολύ παράξενο "πράγμα" ... που μπορεί να ξεκινάει απο τις επιδιώξεις τμημάτων της ντόπιας αστικής τάξης που έχουν στόχο την αναβάθμιση της θέσης τους στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα ... και να φτάνει μέχρι τον συνεπή διεθνιστικό αντιιμπεριαλισμό των εργατών, μέχρι τον αντιιμπεριαλισμό του Φιντέλ και του Τσέ.
   Ενα άλλο χαρακτηριστικό της Λατινικής Αμερικής είναι οτι ... παρότι οι περισσότερες χώρες "ξέμπλεξαν" σχετικά νωρίς με την αποικιοκρατία (οχι όλες και οχι στον ίδιο βαθμό) ... δεν παύουν να είναι χώρες που τραβήχτηκαν στην καπιταλιστική ανάπτυξη ... μέσω της αποικιοκρατίας. Δηλαδή ενώ η καπιταλιστική ανάπτυξη στις σημερινές ισχυρές ιμπεριαλιστικές χώρες στηρίχθηκε κατά βάση στην πλήρη και βίαιη εξάλειψη των προκαπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής ... αυτό δεν αποτελούσε προυπόθεση για την καπιταλιστική ανάπτυξη στις χώρες που κατακυρίευσε η αποικιοκρατία. Εδώ οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής κυριάρχησαν ... χωρίς να έχουν εκλείψει οι προκαπιταλιστικοί τρόποι παραγωγής. Απλά υποτάχθηκαν στον καπιταλισμό. Αλλά όμως ... αλλού λιγότερο αλλού περισσότερο επιβίωσαν. Αυτός είναι ο λόγος που ακόμα και σήμερα στην Λατινική Αμερική (και σε άλλες βεβαίως περιοχές του πλανήτη) ... συναντάμε μιά σειρά καπιταλιστικές κοινωνίες όπου η ανάπτυξη του καπιταλισμού, η συγκέντρωση παραγωγής σε μεγάλα μονοπώλια, η αξιοποίηση των πιό σύγχρονων επιτευγμάτων της τεχνολογίας, η δημιουργία μονοπωλιακής ντόπιας αστικής τάξης που μπορεί να εξάγει κεφάλαια αντί προιόντα, η καταστροφή των μικρών εμπορευματοπαραγωγών και η μετατροπή τους σε εργάτες ... συνυπάρχει με αγροτικούς πληθυσμούς που ζούν σε άθλιες συνθήκες, με σοβαρές ελλείψεις υποδομών και που παράγουν με πρωτόγονα μέσα. Είναι διαδεδομένο στις οικονομίες της Νότιας Αμερικής ... το "μοντελάκι" ... η αγροτική παραγωγή να αποτελεί το 10% ή το 15% ή το 20% του ΑΕΠ αλλά ταυτόχρονα να απασχολεί το 60% ή το 65% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού. [Για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης ... να σημειωθεί πως ο στόχος της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής στην ΕΕ (ΚΑΠ) είναι η συμμετοχή του οικονομικά ενεργού πληθυσμού στην αγροτική παραγωγή ... να πέσει κάτω απο το 8% !!!] Η Λατινική Αμερική ... λοιπόν ... είναι ένα ιστορικό πεδίο όπου η τρομερή ανισομετρία στο εσωτερικό αυτών των κοινωνιών - η πρωτόγονη παραγωγή δίπλα στον μονοπωλιακό καπιταλισμό - επιβεβαιώνει τον ανισόμετρο χαρακτήρα του μονοπωλιακού καπιταλισμού ... επιβεβαιώνει πως η εμβάθυνση του μονοπωλιακού-ιμπεριαλιστικού χαρακτήρα του καπιταλισμού μπορεί μεν να εμποδίζεται ή να καθυστερεί απο την επιβίωση προκαπιταλιστικών τρόπων παραγωγής αλλά με κανέναν τρόπο δεν αποκλείεται απο την ύπαρξη τέτοιων επιβιώσεων. Θεωρητικά η εμμονή στην ύπαρξη αυτού του αποκλεισμού - δηλαδή η εμμονή οτι η καθυστέρηση τομέων της καπιταλιστικής ανάπτυξης ... κάνει αδύνατη την εμφάνιση μονοπωλιακών-ιμπεριαλιστικών χαρακτηριστικών του καπιταλισμού μιάς δεδομένης χώρας - είναι μιά "βολική εμμονή" για να οικοδομηθεί πάνω σε αυτή ένα ολόκληρο πλέγμα συσχετίσεων που πάντα έχει συγκεκριμένη στόχευση. Εαν δε αυτή την θεωρητική εμμονή ... την αναμίξουμε με τον ιδιόμορφο λατινοαμερικάνικο αντιιμπεριαλισμό (σχεδόν αποκλειστικά αντιαμερικανικό - δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν άλλους ιμπεριαλιστές και εκεί που ζούνε έχουν ως ένα σημείο τα δίκια τους. Οι άλλοι ιμπεριαλιστές ... προβάλουν στα μάτια τους σαν αντιιμπεριαλιστές !!!) ... προκύπτει ένα θεωρητικό μείγμα που έχει γίνει διάσημο και στην Ευρώπη ειδικά μετά τα γεγονότα του τέλους της δεκαετίας του ΄80, παρότι μεταφέρθηκε μηχανιστικά σε ολότελα διαφορετικές συνθήκες.
   Τι ισχυρίζονται αυτές οι απόψεις ?? Παρότι ο καπιταλισμός βρίσκεται στο μονοπωλιακό-ιμπεριαλιστικό σταδιό του ... "βλέπουν" να υπάρχει μιά τεράστια σειρά καπιταλιστικών χωρών οι οποίες λόγω καθυστέρησης σε συγκεκριμένους τομείς αναγκάζονται να είναι εξαρτημένες απο ισχυρές ιμπεριαλιστικές χώρες ... και συνεπώς πρόκειται για χώρες με μη μονοπωλιακό καπιταλισμό και άρα ... δυνητικά "αντιιμπεριαλιστικές καπιταλιστικές χώρες" !!! Αυτές οι απόψεις αρνούνται να δούν την πραγματικότητα ... αρνούνται να εγκαταλείψουν την θέση πως η κάθε εξαρτημένη ντόπια αστική τάξη έχει τάχα "αντιιμπεριαλιστικά συμφέροντα" ... αρνούνται να δούνε την σκληρή πραγματικότητα πως κάθε ντόπια αστική τάξη είναι απο επιλογή της εξαρτημένη απο τον ισχυρό ιμπεριαλιστή για να μπορεί να παίζει ένα ρόλο μικρού ιμπεριαλιστή στην δική της σφαίρα επιρροής, είναι απο επιλογή της εξαρτημένη απο τον ισχυρό ιμπεριαλιστή για να εξασφαλίζει την επιβιωσή της σαν τάξη αναλαμβάνοντας ταυτόχρονα και το ρόλο του χωροφύλακα του ισχυρού ιμπεριαλιστή στην περιοχή. Αρνούνται να βάλουν στην θέση της "εξάρτησης" ... την πραγματικότητα της αλληλεξάρτησης στον σχηματισμό της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας. Στην ουσία ... την εξάρτηση που επιλέγουν συνειδητά οι αστοί σαν αναπόφευκτο μέσο μονοπωλιακής-ιμπεριαλιστικής ολοκλήρωσης και κατ΄επέκταση σαν το μέσο για την εξάλειψη προκαπιταλιστικών μορφών παραγωγής όπου επιβιώνουν ... οι θεωρίες αυτές την βλέπουν ... σαν πειθαναγκαστική επιβολή της εξάρτησης και συνεπώς σαν την αιτία της καθυστέρησης της καπιταλιστικής ανάπτυξης. Το "όπλο" του αστού για την επιβίωση και την κυριαρχία της αστικής τάξης ... το βλέπουν σαν "αδυναμία" της αστικής τάξης και του καπιταλισμού !!! Και το χειρότερο ... τους ανελέητους ανταγωνισμούς των τμημάτων της ντόπιας αστικής τάξης μεταξύ τους ... τους φαντασιώνονται σαν μιά πάλη της "ξενόδουλης και εξαρτημένης" αστικής τάξης ενάντια στην "εθνική και αντιιμπεριαλιστική" αστική τάξη. Ακόμα χειρότερα ... βλέπουν την "εθνική" αστική τάξη ... σαν σύμμαχο του λαού σε μιά ενδιάμεση και αναγκαία αστικοδημοκρατική αντιιμπεριαλιστική διαδικασία που θα λύσει τα προβλήματα καθυστέρησης και εξάρτησης και θα μας οδηγήσει στον σοσιαλισμό !!! Δηλαδή καλούν τον λαό να συμμαχήσει με μιά ανύπαρκτη "αντιιμπεριαλιστική" αστική τάξη ... ενάντια στην βασική και πραγματικά αληθινή επιλογή της αστικής τάξης ... ενάντια στην ανάγκη της να εξαρτηθεί για να μπορέσει να γίνει ιμπεριαλιστική. Και μάλιστα ... εκεί μέσα βλέπουν να ξεπροβάλει ο σοσιαλισμός !!! Ας παρακαλουθήσουμε χαρακτηριστικές διατυπώσεις αυτών των σοσιαλιστών ... "η επαναστατική στρατηγική του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού ταυτίζεται με τον ριζοσπαστικό μετασχηματισμό του κράτους και της αγοράς στην κατεύθυνση της καταργησής τους (=απονέκρωση ... είναι και μαρξιστές-λενινιστές τα παλληκάρια ) ... αλλά αυτή η διαδικασία δεν πέφτει στο λάθος να θεωρηθεί οτι μπορεί να επιβληθεί μέσω της δικτατορίας του προλεταριάτου ... η διαδικασία αυτή δεν αρχίζει με την κατάληψη της πολιτικής εξουσίας απο την εργατική τάξη αλλά διεξάγεται ακόμα και μέσα σε καθεστώς τυπικής καπιταλιστικής κυριαρχίας με τον περιορισμό του χώρου της αγοράς" !!! Σε αυτό το σημείο ο μαρξισμός-λενινισμός πάει περίπατο ή αλλοιώς τα παλληκάρια θεωρούν τον μαρξισμό-λενινισμό ένα πολιτικό super market  απ΄όπου μπορούν να ψωνίζουν οτι τους βολεύει ... "η διαδικασία του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού δεν απαγορεύει την δράση του ιδιωτικού κεφαλαίου, δεν περιορίζει τις οικονομικές ελευθερίες αλλά επιβάλει έναν δημοκρατικό ανταγωνισμό υπο τον όρο να μην οδηγεί στην δημιουργία ολιγοπωλίων ή μονοπωλίων" !!!!!  "το κράτος στηρίζει την αναδιανομή του πλούτου με σκοπό την διεύρυνση του δημόσιου χώρου της οικονομίας μέσω δημιουργίας νέων δημόσιων και κοινοτικών επιχειρήσεων" !!! "το κράτος δεν είναι μηχανισμός κυριαρχίας μιάς τάξης και καταστολής των αντίπαλων τάξεων ... αλλά ένα κράτος πάνω απο τις τάξεις και την ταξική πάλη θα λειτουργεί ως μοχλός ανάπτυξης" !!! Παρότι αυτές οι θεωρίες ανήκουν στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα ... εξακολουθούν ακόμα να αποτελούν το βασικό θεωρητικό υπόστρωμα του αποκαλούμενου σοσιαλισμού του 21ου αιώνα ... που ακόμα και σήμερα προσπαθεί να κρύψει την δυσωδία της ευρωπαικής σοσιαλδημοκρατίας κάτω απο ένα άρωμα λατινοαμερικάνικης επαναστατικότητας και αντιιμπεριαλισμού !!! Ετσι εξηγείται και η λατρεία στην λατινοαμερικάνικη εκδοχή του σοσιαλισμού εκ μέρους του Τσίπρα ... εκ μέρους του τελευταίου "προιόντος" της ευρωπαικής σοσιαλδημοκρατίας. 

Lázaro Cárdenas del Río Πρόεδρος του Μεξικό 1934-1940

   Ολο αυτό το θεωρητικό υπόβαθρο ήταν το περιτύλιγμα για την εξέλιξη της λατινοαμερικάνικης μονοπωλιακής ολοκλήρωσης σε μιά σειρά χώρες της Λατινικής Αμερικής τις δεκαετίες του ΄30, ΄40 και ΄50. Στο Μεξικό τέτοιες αλλαγές έγιναν στην εξαετία 1934-1940, με την προεδρία Καρντένας. Αμέσως μετά την εκλογή του ο Καρντένας ύψωσε την σημαία της κοινωνικής μεταρρύθμισης και άρχισε να μιλάει για ένα σοσιαλιστικό Μεξικό !!! Αρχισε να οικοδομεί δική του κυβερνητική ομάδα, να ρίχνει στην αδράνεια τον κυβερνητικό μηχανισμό του Κάλες, να αλλάζει τους στρατιωτικούς διοικητές και να αναπτύσσει σχέσεις με τα εργατικά συνδικάτα και τις εργατικές ενώσεις. Οι αγροτικές ενώσεις και τα εργατικά συνδικάτα ... ενώθηκαν σε εθνικές ομοσπονδίες εργατών και αγροτών. Το ίδιο έγινε με τις ομοσπονδίες των αυτοαπασχολούμενων και των δημοσίων υπαλλήλων. Ολες αυτές οι ομοσπονδίες των εργαζομένων μαζί με τις στρατιωτικές υπηρεσίες ... εντάχθηκαν στο αναδιοργανωμένο απο τον Καρντένας κυβερνητικό κόμμα ... το Κόμμα της Μεξικάνικης Επανάστασης (Partido de la Revolución Mexicana-PRM). Θεωρητικά είχε σχηματισθεί ένα κυβερνητικό κόμμα των εργαζομένων ... απο το οποίο στα χαρτιά ... ήταν αποκλεισμένη η αστική τάξη !!! Στην πράξη όμως το νέο κόμμα-κράτος του Καρντένας ... ουσιαστικά διηύθυνε τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις του μεξικάνικου καπιταλισμού ... σε συνεργασία με την αστική τάξη της βιομηχανίας και του τραπεζικού συστήματος. Η μόνη αντίδραση της αστικής τάξης στις εξελίξεις ήταν ... μια σπασμωδική αντίδραση του Κάλες και ορισμένων στελεχών του παλιού κρατικού μηχανισμού ... η οποία κατέληξε με την απέλαση του Κάλες το 1936 στις ΗΠΑ. Το κυβερνητικό κόμμα του Καρντένας (σε αντίθεση με το κόμμα του Κάλες) ... απόκτησε ισχυρά λαικά ερείσματα, φιλοδοξώντας να παίξει ρυθμιστικό ρόλο στην λειτουργία ενός κράτους υπεράνω των τάξεων και της ταξικής πάλης !!! Το κράτος βέβαια αυτό καθόλου δεν εμπόδισε μιά ολόκληρη κάστα της ανώτερης στρατιωτικής ιεραρχίας αλλά και της εργατικής αριστοκρατίας να πλουτίσουν αποκτώντας γή και ιδρύοντας συνεταιριστικές επιχειρήσεις ... και αργότερα εξαργυρώνοντας τον πλούτο αγοράζοντας κοψοχρονιά την γή που είχαν πάρει οι φτωχοί αγρότες στην αναδιανομή αλλά δεν μπορούσαν να την καλλιεργήσουν κάτω απο τον ασφυκτικό κλοιό των τραπεζών και της καπιταλιστικής παραγωγής και εμπορίας μηχανημάτων και αγροτικών εφοδίων. 
   Βέβαια η εφαρμογή μιάς πολιτικής "ταξικής συνεργασίας" δεν μπορεί να μην κάνει αποδεκτές εκ μέρους της αστικής τάξης και κάποιων παραχωρήσεων υπέρ των εργαζομένων ... στον βωμό των αναπόφευκτων καπιταλιστικών μεταρρυθμίσεων και κυρίως στον βωμό της "συγκράτησης" των διεκδικήσεων της εργατικής τάξης στο επίπεδο του στενά οικονομικού φάσματος και της αποτροπής της επιδίωξης του εργατικού κινήματος για την κατάκτηση της εξουσίας. Εφαρμόσθηκαν σημαντικά μέτρα προστασίας της εργατικής δύναμης και ψηφίσθηκαν φιλεργατικοί νόμοι που δεν υπήρχαν (οχτάωρη εργασία, συνδικαλιστικά και απεργιακά δικαιώματα, δυνατότητα εργατικών, αγροτικών και άλλων επαγγελματικών ενώσεων να ιδρύουν συνεταιρισμούς, ασφαλιστικά και προνοιακά δικαιώματα κλπ). Το Κομμουνιστικό Κόμμα του Μεξικό παρότι στην αρχή ήταν επιφυλακτικό με την κυβέρνηση του Καρντένας, στην συνέχεια και κάτω απο την επίδραση της πολιτικής των Ενιαίων Μετώπων στήριζε τις πολιτικές του Καρντένας. Παρότι το ΚΚΜ δεν πέτυχε να σχηματισθεί μια κοινοβουλευτική κυβερνητική συμμαχία με το κόμμα του Καρντένας (PRM) στο πνεύμα του Ενιαίου Μετώπου ... η ελευθερία δράσης του επέτρεψε να κατακτήσει ηγετικό ρόλο μέσα στο εργατικό κίνημα ενώ ταυτόχρονα πολλοί κομμουνιστές διορίζονταν σε διάφορα κυβερνητικά ιδρύματα (κυρίως στον χώρο της εκπαίδευσης όπου πρόσφεραν πολλά στην μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος και στην απαγκιστωσή του απο τα δεσμά του καθολικισμού). Ηταν τα χρόνια που στα σχολεία της χώρας εκτός απο τον εθνικό ύμνο ... τραγουδούσαν την Μασσαλιώτιδα και την Διεθνή (!!!) ... αλλά ο σοσιαλισμός δεν ήρθε ποτέ. Οι καλές προθέσεις των κομμουνιστών ... πνίγηκαν στα γρανάζια της καπιταλιστικής μεταρρύθμισης. [Σε αυτό το σημείο αξίζει μια σύντομη αναφορά στον Κομμουνιστικό Κόμμα του Μεξικό (PCM) ... Ιδρύθηκε το 1919 και πέρασε στην παρανομία το 1929. Νομιμοποιήθηκε το 1935 για να ξαναπεράσει στην παρανομία το 1940 και αργότερα σε μιά κατάσταση μισοπαρανομίας. Μετά τα αιματηρά γεγονότα με τις φοιτητικές εξεγέρσεις στη χώρα το 1968 ... το ΚΚΜ ... "εξαχνώθηκε" στους ατμούς του ευρωκομμουνισμού. Να μην λησμονούμε πως στις τάξεις του ΚΚΜ συνεχώς υπήρχε η διαπάλη ισχυρών τροτσκιστικών ομάδων με τους ... άλλους, τους "ορθόδοξους", τους "σταλινικούς". Ολοι θυμόμαστε βέβαια πως η ιστορία του Τρότσκι ... τελείωσε όπως τελείωσε ... στο Μεξικό.] 
   Αναμφισβήτητα οι κυριότερες αλλαγές της περιόδου Καρντένας ... ήταν η αγροτική μεταρρύθμιση και οι εθνικοποιήσεις της βιομηχανίας του πετρελαίου. Με την μεγάλη πλειοψηφία των αγροτικών ενώσεων και των συνδικάτων ... "ενταγμένων" στο κυβερνητικό κόμμα ... ο Καρντένας προχώρησε στην "επίλυση" του κεντρικού ζητήματος της μεξικάνικης επανάστασης: την αναδιανομή της γής. 45.000.000 εκτάρια γής πέρασαν στις αγροτικές κοινότητες με την μορφή αγροτικής "κολλεκτίβας" (ejidos) ... δηλαδή κρατικής ενοικιαζόμενης γής που θα την διατηρούσαν μόνιμα με μιά μορφή επικαρπίας. Περίπου το 10% της γής που μοιράστηκε ανήκε πρίν σε ξένους ιδιοκτήτες, κυρίως αμερικάνους. Ενα μεγάλο τμήμα της γής που μοιράστηκε ήταν πρώην κρατική γή ... αλλά μοιράστηκαν και τεράστιες εκτάσεις που λίγο πρίν ανήκαν σε χασιέντες. Η χασιέντα ... ήταν η προσπάθεια επιβίωσης του φέουδου (λατιφούντιο) μέσα στην δίνη της καπιταλιστικής ανάπτυξης. Ενας προκαπιταλιστικός τρόπος παραγωγής προσπαθούσε να διασωθεί απο την καταστροφή που έφερνε η επέλευση του καπιταλισμού ... το λατιφούντιο, μιά φεουδαρχική δουλοπαροιακή οικονομική μονάδα αγροτικής παραγωγής με πρωτόγονα μέσα και με σκοπό την αυτάρκεια ... μετεξελίχθηκε σε χασιέντα εκμηχανίζοντας σε διάφορους βαθμούς της παραγωγική διαδικασία με σκοπό να ενταχθεί στην αναπτυσσόμενη καπιταλιστική οικονομία. Με κανένα τρόπο η χασιέντα όμως δεν μπορούσε να λογισθεί και να λειτουργήσει σαν ... την μεγάλης έκτασης καπιταλιστική βιομηχανοποιημένη αγροτική παραγωγή που απαιτεί κάθε μονοπωλιακή ολοκλήρωση του καπιταλισμού. Ειδικά μετά την κρίση του 1929 οι περισσότερες χασιέντες στο Μεξικό (ακόμα και εκείνες με ξένη ιδιοκτησία) είχαν περιπέσει σε κατάσταση οικονομικής ασφυξίας. Ταυτόχρονα στην αναιμική έξοδο απο την παγκόσμια κρίση του ΄29 (η κρίση θα ξεπεραστεί οριστικά με τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο και οχι με τις αφέλειες των new deal) ... τα ξένα επενδυτικά κεφάλαια κινούνταν με το σταγονόμετρο. Ηταν ένα αδιέξοδο στην αγροτική παραγωγή. Τι κάνει ο καπιταλισμός σε τέτοιες καταστάσεις ?? Κρατικοποιεί ... εθνικοποιεί. Να γιατί κανένα ουσιαστικά τμήμα της αστικής τάξης δεν αντέδρασε στον Καρντένας. Ας τα πάρουν οι αγροτικές κοινότητες και οι αγροτικοί συνεταιρισμοί ... ας δανειστούνε στις τράπεζες για μηχανήματα και εφόδια, ας προσπαθήσουν να πουλήσουν προιόντα στην καπιταλιστική αγορά ... και τότε θα δούνε, όπως είδαν κάμποσα χρόνια αργότερα, πως αντί να "εμφανισθεί" ως δια μαγείας ο σοσιαλισμός ... καλύτερα θα ήταν να εγκαταλείψουν την γη ή να την πουλήσουν κοψοχρονιά αν μπορέσουν. Οι αγρότες με μιά ένδοξη επανάσταση πίσω τους και γεμάτοι σοσιαλιστικά όνειρα ... κατάλαβαν πως οι "κολλεκτίβες" όταν φυτεύονται στο καπιταλιστικό χωράφι ... δεν εξυπηρετούν τίποτα άλλο παρά την καπιταλιστική ανάπτυξη, συγκέντρωση και συσσώρευση. Το ίδιο κατάλαβαν οι φτωχοί αγρότες της Βενεζουέλας ... πολλά χρόνια αργότερα ... στις μέρες μας. 
   Κάτι ανάλογο έγινε με τις εθνικοποιήσεις των εταιρειών πετρελαίου. Στις 18 Μάρτη του 1938 ο Καρντένας εθνικοποίησε τις εταιρείες πετρελαίου (Shell και Standard Oil ήταν οι πιό μεγάλες) με αφορμή την αρνησή τους να πληρώσουν το κόστος υλοποίησης εργατικών αιτημάτων που είχαν εγκριθεί απο το κρατικό γενικό συμβούλιο εργασίας, απο την ομοσπονδιακή κυβέρνηση όπως και απο το ανώτατο δικαστήριο. Οι εταιρείες εθνικοποιήθηκαν ... αποζημιώνοντας η κυβέρνηση τους ξένους ιδιοκτήτες !!! Ο Καρντένας κάλεσε όλους τους μεξικανούς να πάνε στα τοπικά κυβερνητικά γραφεία και να συνεισφέρουν οτι μπορούν ... για το δικό τους πετρέλαιο ... για την δικιά τους πατρίδα !!! Οι αγγλοαμερικάνοι ... οι μαθημένοι τόσα χρόνια να υπερασπίζουν τα συμφέροντα των καπιταλιστών με επεμβάσεις και πραξικοπήματα ... αυτή την φορά έκαναν απλά εμπάργο στην κρατική μεξικάνικη εταιρεία πετρελαίου επιτρέποντας κάτω απο την μύτη τους στους μεξικάνους να πουλάνε πετρέλαιο στον Χίτλερ ακόμα και μετά την έναρξη του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου !!! Ακόμα και μέχρι την δεκαετία του ΄80 ... το 70% της μεξικάνικης καπιταλιστικής οικονομίας ... παρέμενε εθνικοποιημένο !!! Είχε αποδειχθεί πως και οι μεξικάνικες κρατικοποιήσεις και εθνικοποιήσεις ... απο μόνες τους δεν ήταν σοσιαλιστικές ... αποτέλεσαν μόνο άλλον ένα μηχανισμό καπιταλιστικής συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης. Κάτι σαν τις κρατικοποιήσεις του "εθνάρχη" Καραμανλή και του "σοσιαλιστή" Παπανδρέου. 

   Κάπως έτσι η επανάσταση του Ζαπάτα ... δέχτηκε τελικά τις "περιποιήσεις" της λατινοαμερικάνικης σοσιαλδημοκρατίας. Κάπως έτσι "καταργήθηκε" η ταξική πάλη στο Μεξικό τότε και σε ένα σωρό χώρες στην διάρκεια του 20ου αιώνα. Με ένα "προνοιακό" κράτος ... τάχα υπεράνω των τάξεων αλλά με την εξουσία αποκλειστικά στα χέρια της αστικής τάξης ... που όμως βάφτιζε κάθε φορά "σοσιαλιστική επανάσταση" κάθε μονοπωλιακή καπιταλιστική ολοκλήρωση ... με χρέωση στον λογαριασμό των λαών βεβαίως-βεβαίως. Να πως το αποκάλεσε κάποιος ... "Η τέλεια δικτατορία" !!!